Yem Mikroskopisi

Hayvansal ürünlerin, insanlar için elzem olan protein ihtiyacının karşılanmasına önemli katkıları bulunmaktadır. Her yıl, çeşitli hayvan türleri üzerinde çalışılmakta ve bunlarla ilgili bir çok ürün ve yan ürün pazara sunulmaktadır. Karma yem endüstrisinde, uygun üretim yapabilmek için sürekli yeni tekniklerin kullanılması ihtiyacı doğmaktadır. Hayvansal üretimde toplam masrafının %60-70 kadarı yemlerden oluşmaktadır. Bu endüstrinin daha güçlü olması ve sürekli büyüyebilmesi için hammadde kalitesinin de aynı şekilde sürekli artması gerekmektedir. Yüksek kaliteli yem üretmek amacıyla, hammaddelerin ve üretilen karma yemlerin kalite kontrolü özellikle önem taşımaktadır. Hammadde kaynaklarının çeşitliliği, yan ürün ve zirai ya da endüstriyel atıklardaki değişkenlik, kalite kontrolünde ciddi problemlere neden olmaktadır. Bu problemler,hammaddelerin yeterince tanınmaması,benzerlikleri,çok ince öğütülmeleri,kalite farklılıkları,üretim sırasında çeşitli bulaşmaların kaliteyi etkilemesi, maliyetleri  azaltmak amacıyla çeşitli karışımların ilave edilmesi ve analizlerde kullanılan metodlardaki değişimler gibi çok sayıda olumsuzluklardan kaynaklanmaktadır.

Stereo ve normal mikroskop tiplerinin her ikisi de yem hammaddelerinin fiziksel değerlendirmelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yem mikroskopisi ile tek kaynaktan sağlanan hammaddelerin saflığı,birden fazla hammadden oluşan karma yemlerde ise katılan hammaddeler ve kontaminantlar belirlenebilmektedir.

Özel analitik metodlar

Kalite,hammaddenin sahip olduğu üstünlüklerin derecesinin belirlenmesidir. Bu nedenle iyi kaliteli bir yem hammadesinin besin maddelerinin miktar ve kullanabilirliği bakımından üstün özelliklere sahip olması beklenir. Hammaddelerin kalitesiz olması,isteyerek veya istemeyerek oluşabilen bulaşmalar,anti nutrisiyonel faktör içeriği ya da besin yararlanımlarına zarar veren toksik bileşenler yemlerin besin içeriklerinden yeterince yararlanılmamasından neden olur. Yem hammadeleri de çok farklı özellikte olabilir ve bu nedenle kalite çok sayıda faktöre bağlı olarak değişmektedir. Örneğin;balık unlarında,aynı işletmede üretilmiş olmalarına rağmen hammaddelerde isteyerek ya da istemeyerek meydana gelen farklılaşmalar,protein oranlarını  %50-70 arasında değiştirebilmektedir. Bu nedenle,yem hammaddelerinin kalitelerindeki değişimin anlaşılması yem mikroskopisi için önemlidir.

Yem hammaddelerinin kalitelerindeki değişimler:

Farklı kalitedeki hammaddeler ile hazırlanan yemlerin besin içeriğinde dalgalanmalar olacaktır. Aynı kaynaktan sağlanan bir yemin hammaddesinin besin değerinde bile farklılıklar olabilmektedir. Farklılıklar bu şekilde yem hammaddesinin doğasından kaynaklanabileceği gibi,üretim,depolama,ambalajlama şartları da etkili faktörlerdendir.

1)Doğal Değişiklikler:Doğal değişikliklerden toprağın mineral içeriği ve verimliliği,coğrafi konum,iklim ve çeşit farklılıkları,yemlerde kullanılan bitkisel ürünlerin protein,selüloz ve diğer besin madde miktarlarını etkilerler. Tohumlar bitkilerin vejetatif kısımlarından daha az değişkendir. Hayvansal kaynaklı ham maddelerdeki varyasyonlar ise daha fazladır. Hayvansal protein kaynaklarının besin madde içerikleri her partide değişmektedir. Özellikle balık unları üretimde kullanılan balıkların türü,et-kemik oranları,yaşı ve protein içeriğine bağlı olarak önemli ölçüde değişkenlik göstermektedir. Et unlarının protein kalitesi ise hayvanın türüne,içerdiği organ ve dokuların oranlarına bağlı olarak dalgalanma göstermektedir. Aynı şekilde,kemik oranına bağlı olarak fosfor içeriğinde de farklılaşmalar olacaktır. Amerikan Yem Kontrol Derneğine göre(AAFCO),et ve kemik unu minumum %4,4 oranında fosfor içermelidir. Mikroskopisi et kemik ununu oluşturan kemik ve et partiküllerinin oranının belirlenmesinde olduğu gibi hayati bilgiler de verebilmektedir.

2)Diğer Değişiklikler:Üretilirken ve üretim sonrasında ambalajlama ve depolama işlemleri sırasında her  zaman değişiklikler olabilmektedir.

a)İşleme:Üretim tekniklerindeki farklılıklar,mamül ya da yarı mamül kalitesini etkilemektedir. Örneğin kabuğunun çıkarılması ve solvent ekstraksiyonla üretilen soya fasülyesi küspesi mekanik basınçla üretilen küspeden daha yüksek ham protein ve kullanılabilir lizin ile daha düşük ham selüloz ve yağ içerir. Islak renderingle üretilen mezbaha artığı et ununun,kuru renderingle parçalanarak üretilen et unu ile karşılaştırıldığında renk,koku ve protein içeriği yönünden farklılıkları vardır. Hammaddenin oranı(kemik,kafa ve et),uygulanan kurutma ya da ısının derecesi,mikrobiyel değişim,değirmende öğütme,peletlemeden önce uygulanan buhar basıncının miktarı,ekstruksiyon ve ekspansiyon gibi üretim farklılıkları yemin içindeki besinlerin miktar ve kullanılabilirliğini etkiler. Renk,koku,yapı,karma yemdeki ve hammaddelerin içindeki antinutrsiyonel faktörlerin derecesi ürün farklılıklarını daima etkiler. İyi bir yem mikroskopisti bu değişkenleri bilmeli ve hammadde kalitesini değerlendirmek için doğru analiz metodlarını seçmelidir.

Yabancı maddelerin karışması üretimdeki farklılığın bir başka önemli nedenidir. Yüksek fayatlı ve yüksek kaliteli hammaddeler maliyeti düşürmek için genelde ucuz ve düşük besin değerli yabancı maddelerle karıştırılmaktadır. Prinç kavuzu,istridye kabuğu,tüy unu,deri unu,NPN bileşikleri ve öğütülmüş kirec taşı gibi yemlere karıştırılan maddeler genelde ince öğütülmüştür ve düşük büyütmeli mikroskoplarla kolayca tanınamazlar. Ancak,kimyasal testler ve gerektiğinde yüksek büyütmeli mikroskopla inceleme ile yabancı maddelerin büyük bir kısmı büyük oranda belirlenebilmektedir. Bu nedenle pahalı ve ince öğütülmüş yem hammaddeleri alınırken bulaşmalar yönünden kontrol edilmelidir.

b)Üretim Sonrası Ambalajama ve Depolama:Yem hammaddeleri üretim sonrası uygunsuz ambalajlama ve depolama nedeniyle kalitelerini kaybedebilir ve bozulabilir. Hammadde bozulması yüksek sıcaklıkta depolama ya da taşıma sırasında oluşabilir. Yüksek nem içerem yemlerin depolanması bakteriyel ve fungal aktivitenin artmasına neden olabilir. Proteinlerin denatürasyonu,Maillard ya da browning reaksiyonu,yağların oksidasyonu ve diğer kimyasal reaksiyonlara üretim sıcaklığı neden olur. Yem taneleri ve kök ürünler özellikle nemli ve sıcak bir ortamda depolanıyorsa depolama boyunca insekt ve pestisit infestasyonuyla zarar görebilir. Sonuç olarak hammaddelerin ambalajlanması ve depolanması kaliteli karma yemlerin üretilmesinde en önemli faktörlerdir. Yem mikroskopisine üretim işlemlerinin her aşamasında başvurulabilmektedir;ancak analizlerin en etkili olduğu nokta hammadde alımıdır.

YEM HAMMADDELERİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME METODLARI

Yem hammaddelerinin kaliteleri en iyi kimyasal ve fiziksel metodların kombinasyonu ile belirlenir. Kimyasal analizler hammaddelerin içeriklerinin dereceleri ve yararlanılabilirlikleri hakkında bilgi verir,ancak yem mikroskopisi besinlerin kaynağı,kontaminantların varlığı,karıştırılmış maddeler ve diğer görülebilir özellikler hakkında bilgi verir. Hammaddelerin kalitelerini belirlemek için,analist uygulanacak basit ya da bileşik test işlemlerinin seçimini yapar. Seçilen test yöntemlerinin tağşiş ya da kontaminantların etkisine bakılmaksızın yapılması önemlidir.

1.Kimyasal Analiz

2.Yem Mikroskopisi

3.Spot ve Hızlı Kimyasal Testler

YEM MİKROSKOPİSİ

Yem mikroskopisi tanımlanan yem hammaddelerinin kalitesini,hammaddenin miktarını ve yabancı maddelerin varlığını belirler. Yüzeysel özellikleri stereomikroskopla ve hücresel özellikleri ise normal mikroskopla incelenir. Birçok mikroskopist hammadde ya da kontaminantların ilk tanımlanmasında stereomikroskop,bu gözlemlerin doğrulanmasında ise normal mikroskop kullanır. Flotasyon teknikleri,var olan çeşitli partiküllerin ayrışmasına ve incelenen yemin hammaddelerinin ve varsa yabancı maddelerinin mikroskopla tanınmalarını kolaylaştırır.

Karma yem içerisinde yer alan her bir hammadde ya da kontaminantın ayırma ve oranının belirlenmesinden sonra,analistin kalite hakkında yorum yapması kolaylaşır. Bu yorumların,yem katkıları ya da ilaçlar için kullanılan hızlı kimyasal test sonuçları ile kombine kullanılması ile yemlerin kalitelerinini daha iyi belirlenebilmektedir. Yem mikroskopisinin en büyük avantajı kimyasal analizlerden daha az zaman ve para gerektirmesidir. Ancak,yetenekli analistlere ihtiyaç duyulmaktadır.

 

 YEM MİKROSKOPİSİNİN TEMELLERİ

Hammadde İdentifikasyonunun Prensipleri

Yem hammaddeleri ve yabancı maddelerin mikroskopik identifikasyonunun temeli,bilinen materyallerle karşılaştırma esasına dayanmaktadır. Yem mikroskopistin becerisi incelenen yem öğelerinin tanınabilmesini sağlar. Genelde,yem komponentlerini tanımanın iki anahtar metodu vardır:

1)Yüzeysel Özellikler İle Tanıma

Yem komponentlerinin yüzey görünümleri makroskopik incelenebilir. İncelenen materyal şekil,renk,partikül boyutu,yumuşaklık,sertlik,tekstüre,koku ve özgün ayırıcı görünümlerini içeren yüzeysel özellikleri ile tanınırlar. Bu metotta çok az örneğe gerek vardır,ancak,aynı büyütme altında bilinen materyaller ile  yem komponentlerinin karşılaştırılması tavsiye edilir.

2)Hücresel veya Histolojik İdentifikasyon

Bu yöntem yem mikroskopistinin yüzeysel görünümleri ile ayırt edilmesi imkansız olan çok ince öğütülmüş ya da pudra haline gelmiş yem komplementlerini tanımalarını sağlar. Hammaddeler immersiyon yağın damlatılarak 90 ila 150 kat büyütme altında normal mikroskop kullanılarak incelenir. Mikroskopist,bütün yem komponentlerini yapısal ya da hücresel özellikleri ile tanıyabilmelidir. Mikroskopist tarafından stereomikroskopla yüzey görünümlerinin incelenmesi oldukça basit bir işlemdir ancak normal mikroskop kullanıldığında tanımlama zorlaşır ve birçok teknik beceriye ihtiyaç duyulur.

Yukarıdaki metodların her ikisi de ayrı ayrı olarak kullanılabilmektedir,fakat iki metodun birlikte kullanımı ile çok daha güvenilir sonuçlar elde edilecektir. Yem sanayinde kullanılan yem hammaddelerinin bir çoğu işlenerek karma yeme katıldığından mikroskopistin hammaddelerdeki bu değişimleri de bilmesi gerekmektedir.

REFERANS HAMMADDE KOLEKSİYONU

Her mikroskopist mümkün olduğu kadar saf yem hammaddeleri,potansiyel kontaminantlar,yabancı maddeler ve diğer yem içine katılması muhtemel parçalar gibi bir çok referans örneği toplanmalı ve kayıt altına alınmalıdır. Mikroskopist her örneğin ayırıcı özelliklerini büyütme yapmadan, düşük büyütme altında ve ardından yüksek büyütme altında incelemelidir. Referans örnekler,kabaca öğütülmüş ya da ince öğütülmüş olsalar bile, yemlerde onlara rastlanmadan önce kolayca tanınabilmeli  ve ayrılabilmelidir.

Referans hammadde koleksiyonu çok değerlidir  ve bu nedenle mutlaka uygun şekilde muhafaza edilmelidir. Küçük temiz cam şişelerde mikrobiyel kontaminasyon ve insekt istilasını önlemek için kapağı sıkıca kapatılıp saklanmalıdır. Koleksiyon dolap ya da kolayca çıkarıp tekrar incelemeye izin veren kutular içinde ışıktan korunarak depolanmalıdır. İyi organize edilmiş ve düzenli olarak incelenen koleksiyon mikroskopistlere önemli bilgi ve zaman kazandırmaktadır.

  YEM MİKROSKOPİSİ ÇEŞİTLERİ

Yem mikroskopisini kalitatif ve kantitatif olamk üzere iki kısıma ayırabiliriz. Kalitatif yem mikroskopisi yabancı maddelerin veya hammaddelerin,dış görünüşlerinin ya da hücresel özelliklerinin değerlendirilmesi ve tanınmasıdır. Kantitatif mikroskopi,hammaddelerdeki katışkanların,kontaminantların ya da karma yemdeki hammaddelerinin miktarlarının belirlenmesidir. Her komponentin miktarının belirlenmesi,ayırma ve tartma,standartlarla oranlama,hücre sayımı ve kimyasal analizlerle doğrulama gibi metodların tek başlarına kullanmasıyla ya da kombinasyonlarıyla yapılır. Polarize ışık kullanılan ilave modifikasyonlar,interferens kontrast,yoğunluk ve partikül boyutlarına ayırma ve kimyasal spot testler kalitatif ve kantitatif yem mikroskopisinde ilave bilgi sağlamaya yardımcı olurlar.

ALET VE EKİPMANLAR

Yem mikroskopisi için temel alet ve ekipmanlar:

1)Hammadde ve hammadde karışım referanslarının örnek setleri. Bu setler sonuçların doğrulanması ve yöntemin öğrenilmesi için mutlaka gereklidir. Bir yem mikroskopisti zamanının büyük bölümünü bu işlemler için ayırmalıdır.

2)Mikroskoplar

a)Stereomikroskop kapsamlı,geniş mercek ve 8-50 kat büyütmeli bir objektife sahip olmalıdır. Binoküler(zoom yapabilen) büyütmeli bir objektif ve geniş tir tabana sahip olması tavsiye edilir. Yüksek seviyede çift aydınlatıcı ışık kablosu stereo mikroskop için gereklidir. Zaman zaman örneklerin geçirgenliğinin arttırılması gerektiğinden, alttan ışıklandırılmalı tercih edilmelidir.

b)Birleşik mikroskop 100-500 kat büyütme ve yeterli ışık sistemine sahip olmalıdır. Mikroskop binoküler başlık,10’luk yassı oküler merceklerle,çeşitli planokromotik objektifler taşımalıdır. Daha sistematik çalışmayı kolaylaştırmak için dereceli mekanik bir aksama sahip olmalıdır. İşletim sisteminde var olan aydınlatıcı,filtreli ayarlanabilir kondansör mercek ve alan diyaframı bulundurması birleşik mikroskop için gerekli unsurlardır.

3)Kalibrasyon için:Oküler mikrometre ve zemin mikrometresi

4)Tava ve kapaklı 10,20,30 ve 40 mesh göz elekli 3-5 inç çapında elek setleri

5)0.01-0.1 gr hassasiyette mekanik ya da elektronik laboratuar terazisi

6)Havan ve havaneli

7)El ekipmanları:Paslanmaz çelik pensler,makaslar,ince bıçaklar,iğneler,spatulalar,küçük fırçalar,küçük cetveller,jilet bıçakları,küçük damlalıklı şişeler,lamlar,kapaklı beherler,enjektörler ve ekipmanları temizlemek için uygun bez,kağıt ve ksilol içerir.

8)Porselen buharlaştırma kapları,cam petri kapları,saat camı,küçük deney şişesi,50 ml’lik beher glass,potalar,tek kullanımlık alüminyum kaplar ve kağıt ya da polipropilen kaplar.

9)Spot pleytler:Temiz porselenden olmalıdır.

10)İnceleme tablası:15 e 30 mm boyutlarında ve siyah emaye ya da siyah formika kaplı olmalıdır.

11)Isıtma tablası:Düzgün laboratuar ısıtma tablaları veya lam preperatlarının ısıtılması ya da solventlerin buharlaştırılması için küçük kaynaklar.

12)Aspiratör.

 ÖRNEK HAZIRLAMA

Doğru ve güvenilir sonuçlar almak amacıyla hammadde ya da yemlerin örnek numunesi mikroskopik analizler için önemlidir. Bu sebeple,örnekleme iyi yapılmalı ve örnekler iyice karıştırılmalıdır. Numune boyutları çok büyükse,riffler ya da dörde bölen teknikler kullanılarak bölünmelidir. Ambalajlama örneğin inceleme yapılana kadar orjinalliğini kaybetmemesi için özenli yapılmalıdır. Genelde hammadde örnekleri ilave işlem uygulanmadan direk incelenebilir. İncelenen örnek hakkında daha fazla bilgi alabilmek için önemli olan ilave hazırlıkların işlemleri aşağıda verilmştir:

1)Partikül Boyutunu Küçültme ve Ayırma

Peletlenmiş,kırılmış pelet(kramble) ve ekstrude karma yemlerde hammaddeler havan ve havaneliyle ayrılmalıdır. İncelenecek örnek,kalite ölçümlerini çarpıtacak kadar incelen partiküllerin ayrılmasını önlemek amacıyla iyice karıştırılmalıdır. Çok sert ve yoğunluğu yüksek olan peletlerde hammaddelerin suyla birbirinden ayrılmaları sağlanabilir,ancak bu şekilde ayrılan peletlerde suda eriyebilen tuzların analizleri yapılamaz. Havan ya da suyla ayrılan örnekler lapa halinde ya da tek tek hammaddeler şeklinde incelenebilir. Mikroskopist daha iyi olacağını düşünürse partikül boyutlarını küçültebilir. Bazı mikroskopistler bütün homojen partiküller orijinal boyutlarında kaldığı için havan ve havaneliyle kırılmış örneklerde çalışmayı tercih eder. Bazıları ise daha sonraki incelemeler yaklaşık yakın boyutlarda yapılır diye 40 meshlik eleklerden geçecek şekilde öğütmeyi tercih ederler.

Stereomikroskopik analizlerde,özellikle yeni mikroskopistler için ayrılmış pelette ya da orijinal partikül boyutlarında çalışmaları önerilir. Ayrıca öğütme stereomikroskopinin avantajlarının çoğunu ortadan kaldırır ve tanımlamada daha fazla yanlış yapılmasına neden olur. Hammadde identifikasyonunu kolaylaştırmak için,yem analizleri 10,20 ve 40 mesh eleklerde iyice elenmeli ve her bir parça dikkatlice incelenmelidir. Eleme deneyimli mikroskopistler için gerekli olmayabilir.

2)Normal Mikroskopi İçin Örneklerin Hazırlanması

Normal mikroskop altında histolojik yapıların temiz ve net görülmesi için 40 meshlik eleklerden elenip geçen örnekler hücre içeriklerini daha iyi görebilmek için tekrar öğütülmelidir. İncelenecek örnekten 1-2 gr alınır ve 30-45 dakika yaklaşık %8’lik 50 ml KOH çözeltisinde ısıtılır. Oda ısısına kadar soğutulur  ve daha sonra mikroskopta incelemek için slayt hazırlanır. Hazırlanan örneklerin fazlası kapağı sıkıca kapatılmış cam bir şişede daha sonraki kullanım için saklanabilir. İncelenecek örneğin yeterince temiz olmaması durumunda,bir kısım örnek daha alınarak 10-15 dakika kadar asidik kloral hidrat çözeltisinde hafifçe ısıtılır. Hazırlanan örnek daha sonraki incelemeler için daima saklanmalıdır.

3)Flotasyon ve Yağların Alınması

Çok az miktarda kullanılan ve ince öğütülerek toz haline getirilen inorganik mineralleri seçebilmek organik yapılarla kaplanmış olacaklarından oldukça zordur. Bu organik komponentler kloroform ve karbontetra klorür gibi organik çözücülerle flotasyon yapılarak mineral ve kemik kısımlarından ayrılabilir. Flotasyon,yem materyalinin bir parçasının buharlaştırma kabında bol miktarda solventle ıslatılıp organik komponentlerden(yüzen kısım) inorganik komponentlerin(çöken kısım) ayrılıp tamamen çöktürülmesidir. Çöküntü başka bir ayırma kabına aktarılır ve her iki parça oda ısısında kuruyana kadar bekletilir. Ardından inorganik parça stereomikroskop ile kimyasal spot testler birlikte kullanılarak mineralin varlığı için incelenebilir.

Flotasyon için kullanılan çözücüler,aynı zamanda etkili bir yağ çözücü ajan gibi hareket ederek bazı bitkisel ve hayvansal yağların kolayca incelenmesine olanak sağlarlar.

STEREO MİKROSKOPLA İNCELEME

İncelenen hammadde ya da karma yemin renk,yapı,koku ve tat gibi temel bilgileri,değerlendirilerek not edilmelidir. Bir sonraki aşama flotasyon uygulansın ya da uygulanmasın her elek fraksiyonu petri kaplarına ayrılıp yayılmalıdır. Stereomikroskopla inceleme kaba partiküllerden ince partiküllere doğru çalışma ile başlar. İnceleme petrinin bir ucundan başlayarak karşıya doğru yapılmalıdır. İncelenen materyaller incelenmeyen kısımdan ayrılmalıdır. Keskin uçlu pensler,yakın inceleme için küçük partiküllerin ayrılmasını kolaylaştırmak amacıyla kullanılmalıdır ve sertlik,yapı ve tekstür için farklı partiküller test edilmelidir.

Karma yemlerin incelenmesinde,karmanın hammadde listesi elde bulundurulmalı ve her hammadde bulunduğunda işaretlenmelidir. Listedeki hammaddeler aranırken çeşitli kontaminantlar,yabancı maddeler ve listede olmayan başka hammaddelerle karşılaşılırsa not edilmelidir. Listedeki bir hammadde bütün fraksiyonlar tarandıktan sonra bulunamazsa,mikroskopist ince partikülleri daha yakından incelemek için örnek üzerinde baştan sona tekrar çalışmalıdır. Dikkatli bir aramadan sonra da bulunmadıysa katılmadığı hükmüne varılabilir.

Pudra formda ve çok az miktarda katılan iz mineraller en iyi örneğin çöken inorganik kısmının kimyasal spot testler ve düşük büyütmeli mikroskoplar ile incelenerek tespit edilebilir.

NORMAL MİKROSKOPLA İNCELEME

Rutin incelemelerde hammaddelerin büyük bir çoğunluğu stereomikroskop ile belirlenebilir. Ancak hammadde tanınamayacak kadar küçük öğütülmüş ve çok az miktarda katılmış olduğu zaman histolojik yapı ile tanımak için normal mikroskop kullanılması gerekebilmektedir. Bu nedenle 100 kat büyütmede tarama yüksek büyütmeden daha hızlı ve daha az yorucudur. Çok ince öğütülmüş örneğin az bir miktarı(0,01-0,1gr) lam üzerine koyulur,bir damla kadar taşıyıcı sıvı eklenir,iyice karıştırılır ve lamın tamamına düzgünce yayılır. Taşıyıcı sıvı olarak çoğunlukla distile su,kloaral hidrat,gliserol ya da mineral yağ kullanılır. Lam mikroskopta yerleştirilerek dikkatlice incelenir. İnceleme sol üst köşeden başlanarak sağ üst köşeye doğru sistematik bir şekilde yapılır,sonra sahanın eninden aşağı indirilir ve inceleme tekrar sağ köşeden sol köşeye doğru yapılır. İncelemeye ileri geri lam tamamlanana kadar ya da aranan tüm yapılar bulunana kadar devam edilir.

İnceleme boyunca sürekli aşağı yukarı ince ayarlı odaklama yapmak görüntünün yerleşmesine yardım edecektir. Aksi takdirde hata yapılabilir. Hammaddenin varlığı onaylanmadan önce en az üç preperat tamamen incelenmelidir.

HAMMADDELERİN MİKTAR TAYİNİ

Yem mikroskopistinin rutin çalışmalarının çoğu kalitatif temellidir. Karışımdaki hammaddelerin miktar tahminlerinde mikroskopistin deneyimi büyük önem arz eder ve rutin analizlerden daha çok zaman alır. Analistler sadece belirli bazı hammaddeleri seçebilmelerine rağmen,kimyasal analizlerle hammadde tespiti için yapılamaz. Kantitatif değerlendirmede,mikroskopistlerin öncelikle hammaddeleri kolayca tanıyabilmeleri gereklidir. Ayrı ayrı hammaddelerin oranları,belirtilen kalite belirleme motodlarının herhangi ikisinin kombinasyonu ile değerlendirilebilir.

1)Ayırma ve Tartma:Miktar belirlemenin en titiz ve doğru yolu bazı materyallerin bütün parçalarının fiziksel olarak dışarı ayrılması ve ayrılan fraksiyonun tartılmasıdır. Bu çok zor ve yorucu bir iştir ve bu nedenle miktarı azaltılmış örneklerde çalışmak daha az yorucu olacaktır. Bu metod kullanılarak kolay tanınabilen renkli örnekler(pamuk tohumu kapçığı vb) ya da kristaller(tuz vb) ile en iyi sonuçlar,düşük büyütme altında incelenerek elde edilir. At rasyonlarındaki yulaf gibi tüm tanelerin seçilmesi durumunda daha fazla örnek ile de çalışılabilir. Sadece kolay seçilebilen parçalar zaman kısıtlı değilse tek tek ayrılmalıdır. Öğütülmüş bileşenlerin(mısır vb) tam olarak doğru belirlenmesi nişasta endosperm tozu miktarı ile seçilip tartılan büyük partiküllerin toplanması ile elde edilecektir.

2)Standartlarla Oranlama:Miktar belirlemenin ikinci metodu,miktarı belirlenmeye çalışılan örnek ve oranları bilinen bir karışımın aynı yoğunlukta benzer işleme metodlarının kullanılması ile yapılır. Örneğin; 1 gr tuz,5gr bakır sülfat ve 94 gr dikalsiyum fosfattan oluşan karışımın flotasyondan sonra kloroformdan ağır olup,çöken küçük hammaddelerin yüzdelerinin belirlenmesinde kullanılabilir.

3)Hücre Sayımı:Üçüncü metod,normal mikroskop ile hücre sayımı yapılan oldukça mekanik bir metoddur. Hücre sayma lamı ticari olarak bulunabilir ya da uygun modellerden biri elmas ile lam üzerine çizilebilir. Lam standartlarla kalibre edilmeli,örnek dikkatlice tartılmalı ve taşıyıcı sıvı içinde homojen şekilde dağıldığından emin olunmalıdır. Bilinmeyen numunelere de benzer muameleler yapılmalı ve her seferinde birden çok preperat hazırlanarak sayılmalıdır.

4)Kimyasal Analizlerle Doğrulama:Dördücü metod hammadde oranları kullanılarak hesaplanan ham protein oranı ile karmanın ham protein analiz sonucunun karşılaştırılması ile yapılır. Bu metotda karmada kullanılan hammaddelerin ham protein içeriklerinin kitabi bilgilerden farklı olması,analiz sonuçlarının güvenilir olmaması ve incelemede bir ya da daha fazla proteinli yem maddesinin fark edilememesi gibi sorunlar tutarsız sonuçların alınmasına yol açabilir. Bu nedenle,mikroskopist bulduğu sonuçlar ile kimyasal analiz sonuçlarının uyumlu olduğundan emin olmalı ve farklılık varsa kaynağını tespit etmeye çalışmalıdır.

Miktar belirleme tekniklerinin hiç biri standardize edilemez ve analiz edilen örneğin tipine bağlı olarak farklılıklar oluşabilmektedir. Yem mikroskopisti karma yemlerin bileşenlerini belirlemek için kullanılacak metoda kendisi karar vermeli ve en uygun ve etkili olan metodu seçebilmelidir. Genelde,metodların kombine kullanılması hataları en asgariye indirebilmektedir.

 

MISIR(Zea mays)

Mısırın çok fazla çeşidi vardır. Çakmak taşı ya da diş şeklindeki sarı mısır Asya bölgesinde hayvan beslemede en yaygın olarak kullanılandır;beyaz mısır ise sadece bazı bölgelerde kullanılmaktadır.

Öğütülmüş mısır ve mısır gluteni karma yemlere yaygın olarak katılmaktadır.

Stereomikroskopik Özellikleri

Kaynaşmış boynuzsu gluten ve nişasta;yarı şeffaf sarı,sert ve düzensiz şekillidir ve beyaz yumuşak nişastaya yapışmış olarak görünür.

Kepek cilalı gibi,yarı şeffaf incedir ve parçaları düzensiz şekilli olarak görülür.

Tepe(uç) örtüleri huniye benzer şekilli odunsu parçalardır. Kavuzlar ince,yumuşak dalgalı maddeyle kaplanmış,düzensiz şekilli ve krem-sarıdan kırmızıya değişen renktedir.

Öğütülmüş mısır koçanı süngersi dokuyla bağlı düzensiz şekilli sert odunsu parçalar içerdiğinden kolayca idendifiye edilebilir. Kavuzlu taç yaprak öğütülmüş mısır koçanlı kontaminasyonları belirleyebilir.

Histolojik Özellikler

1. Kepek tabakası veya perikarp dört tabakaya ayrılmıştır:

1.Epidermis

2.Mezokarp

3.Kross  hücreleri

4.Tüp hücreleri;uzun,dallanmamış ve ip şeklindedir.

2.Tohum kabuğu ve hyalin tabakası,belirlenmesi zor ince duvarlı poligonal şekilli hücrelerden meydana gelmiş ince bir membrandır.

3.Endosperm ya da depo dokusu:

1.Alörn tabakası

2.Nişasta endosperm

4.Embriyo skutellum ve rudimenter kökte yer alan büyük hücreli embriyonik eksenden oluşmaktadır.

Buğday Ürünleri

Buğday ürünlerinin hayvan beslemede kullanımı güneydoğu asya ülkelerinin çoğunda pirinç ürünleri kadar yaygın değildir. Sadece sınırlı miktarda buğday kepeği ve orta kaliteli buğdaya ulaşılabilir.

Ancak Çin,Hindistan,Malezya ve Flipinlerde buğday ve buğday ürünleri hayvan beslemede kullanılmaktadır.

Buğday ürünlerinin identifikasyonu yapılırken genelde nişasta ve kepeğinin özelliklerinden yararlanılmaktadır.

Stereomikroskopik Özellikler

Kepek parçaları deve tüyü rengine yakın sarımsıdır. İri taneli,ince,buruşuk ve tanelerin üst uç kısmında bir tutam tüy bulunmaktadır.

Embriyo taneden kolayca ayrılır,yassı balmumuna benzer,soluk sarı renklidir ve pensle bastırıldığında yağlı görünümü ortaya çıkar.

Histolojik Özellikler

1.Kepek tabakası,tesbih tanesine benzer hücrelerden oluşan bir çok ince tabakanın birleşmesinden meydana gelmiştir.

2.Perikarp(tohum kabuğu) aşağıdaki tabakalardan oluşmuştur:

1.Epidermis

2.Hipodermis

3.İntermediyet Hücreleri

4.Kros Hücreleri

5.Tüp Hücreleri ve Endokarp

3.Endokarp iki farklı dokudan oluşmuştur.

1.Yüksek(üst) Protein

2.Nişasta ya da Unsu Endosperm

4.Nişasta granüllerinin çapları 30-40 mikron kadardır. Köşede olanlar mercek şeklinde iken düz zemindekiler nerdeyse düz çember şeklindedir.

5.Tüyler lumeninden daha kalın duvara sahiptirler ve tek hücrelidirler. Tüyler dipte kalındır ve uca doğru gittikçe incelmektedir. Toplam uzunlukları 0,5-1,0 mm dolaylarındadır.

Arpa Ürünleri(Hordeum vulgare)

Arpa ürünleri çoğunlukla öğütülmüş,ezilmiş ya da preslenmiş formlarda hayvan beslemede kullanılır.

Güneydoğu Asya’da kullanımı yaygın değildir.Bölgede,çoğunluklu domuz ve ruminant beslemesinde, bira sanayi yan ürünü şeklinde kullanılır.

Yemlerdeki bira sanayi yan ürünlerinin identifikasyonu işlenmiş arpa tanesinin özelliklerinden yararlanılarak yapılmaktadır.

Stereomikroskopik Özellikleri

Öğütülmüş arpada,kepek tabakası ayrılmamış tanenin sert partikülleri görülür.

Nişasta unsudur fakat yumuşak ya da süngersi değildir,beyaz opak ve parlaktır.

Öğütülmüş kabuklar üçgen,mat parlak,belirgin damarlı ve kaba tekstürlüdür. Kabuklar mayalanmadan sonra grimsi,endosperm parçaları içerebilir ve silindirik olabilirler.

Histolojik Özellikleri

1.Arpa kavuzu dört tabakadan oluşmuştur:

1.Dış epidermis

2.Sklerenşima lifler

3.Süngersi parenşima

4.İç epidermis

2.Tane;pericarp,spermoderm,perisperm,endo-sperm ve embriyodan oluşur.

3.Tüyler buğdayınkine benzer lumeninden kalın bir duvara sahiptir fakat uzunluğu 300 mikrondan daha kısadır

Yulaf Ürünleri(Avena sativa)

Hayvan beslemede kullanılan yulaf ürünleri öğütülmüş,preslenmiş ya da ezilmiş formdadır.

Stereomikroskopik Özellikler

Öğütülmüş yulaf genelde tüyleri,tanenin kabuksuz kısmı ve kabuklarının karakteristik özellikleri ile tanınır.

Yulaf taneleri,öğütüldüğünde,kolayca küçük parçalara ayrılabilir,parçaları dört köşeli ve düzenlidir. Buğday tanelerinden daha serttir ve parlak cilalanmış gibi bir görünüme sahiptir.

Öğütülmemiş yulaf pürüzsüz kepek tabakası ve tamamen bağlı olan tüyleri ile yumuşaktır,sonuna kadar kapalı değildir ve tamamen tüylü görünmektedir.

Tüyler küçük,renksiz,parlak,çok az eğimlidir ve tanenin tamamen kabuksuz kısımları dağınık görünmektedir.

Histolojik Özellikler

1.Kabuğun dış epidermisi,özellikle orta sırt kısmının dışındadır. Keskin belirli zigzag duvarlı uzun hücrelerden oluşmuştur.

2.Süngersi paranşim büyük ve değişik hücreler arası boşluklu düzensiz şekilli hücrelerden meydana gelmiştir.

3.Tüyler kılıç şeklinde,2 mm’nin üzerindedir,lümeni duvarlarından daha dardır ve soğan biçimindeki tabanı ile her iki uca doğru sivrileşmektedir.

4.Nişasta granülleri koyu gri kümeleşmiştir(100 granülden fazla),yuvarlak ya da dörtgen şeklinde,pürtüklü ve büyük buğday nişastası tanelerine yakın boyutlardadır. Tek bir nişasta tanesi düzensiz poligonal şekilli,10 mikrondan fazla çapa sahiptir ve hilumu yoktur.

 

TAHIL VE NİŞASTA TANESİNİN İNCELENMESİ

NİŞASTANIN ÖZELLİKLERi

1.Nişasta hidroliz yoluyla hızla şekere dönüşür.

2.Suyla ısıtıldığında şişer ve yaklaşık 70C’de açılarak hamur haline gelir.

3.İyodid solüsyonu eklendiğinde mavi renk oluşur.

4.Nişastanın erime noktası yoktur.

5.Nişasta kademe kademe şişer ve ısıtılarak karamel ve derivatlarının oluşması ile kömürleşir.

6.Nişasta hidroliz olana kadar Fehling solüsyonunu indirgeyemez.

7.Nişastanın yaklaşık yoğunluğu 1.50-1.53’dür.

8.Nişasta suda ve organik çözücülerde çözünmez,fakat yeterli miktarda su ile ezildiğinde iyodid ile mavi renk vererek filtrelerden geçerek yayılır.

MiKROSKOPiK iNCELEME

1.Lam üzerine bir damla su koyulur ve iğnenin ucuyla çok az miktarda nişasta ilave edilir.

2.İğneyle nişasta ve su iyice karıştırılır.

3.Hava kabarcığı  ve çatlaklar oluşmaması için lamel hızlı bir şekilde kaydırılarak kapatılmalıdır.

4.Fazla su filtre kağıdı kullanılarak uzaklaştırılabilir.

5.Öncelikle bileşik mikroskop altında düşük büyütme ile incelenir ve ardından yüksek büyütmeye geçilir.

6.En iyi nişasta görüntüsü elde etmek için lamel yavaşca hareket ettirilir.

7.Tahıl tanelerinde nişasta olup olmadığına karar verilemiyorsa,çok az oldukça dilüe edilmiş iyot solüsyonu kullanılarak lamel altına verilir. Mikroskop ya da çapraz polaroid ile incelenir. İyod nişasta tanelerini maviye döndürecektir.

Soya Fasülyesi Küspesi ve Soya Fasülyesi Ürünleri(Glycine max)

Soya fasülyesi ve ürünlerinin hayvan beslemede geniş bir kullanım alanı bulunmaktadır. Bunlar solvent ekstraksiyon veya mekanik basınçla üretilmiş soya fasülyesi küspesi ve tam yağlı soya fasülyesinin farklı ısıtma işlemlerinden geçmiş halleridir. Soya fasülyesi proteini özel hazırlanmış besin rasyonlarında kullanılabilir. Besinlerde soya fasülyesinin belirlenmesinde;tohum göbeği,kabuk veya tohumdaki iz gibi özellikleri kullanılmaktadır.

Stereomikroskopik Özellikler

Kabuk üç belirgin katmandan oluşur,0.1 mm kalınlığındadır,orta katmanı düşük büyütmelerde görülemez.

Dış yüzü hafifçe çiçeğimsi olarak göze çarpar. İşaretler toplu iğne izi 0.1-0.2 mm çapında minik ışık baskılamalarıdır.

İç yüzü hemen hemen beyaz,çok pürüzlü ve sünger görünümündedir.

Tohum göbeğinde fasülyenin kabuğa bağlandığı yerde oval kahverengiden siyaha değişen renkte yara izi vardır. Tohum göbeğinin ortasında uzunlamasına bir yarık bulunmaktadır. Ovalin kenarına kadar olan yarık ayrılmış ve yükselmiştir. Tohum göbeğinin sonunda küçük bir oluk vardır ve iç göbek tohum kabuğunun ovule bağlanmış olduğu noktadır. Diğer uçta genç filizlerin gözüktüğü ilk deliği olan küçük bir mikropil vardır.

Küspe, tohumun yağ çıkarılmış parçaları,kabuk parçaları ve kümelenmiş tohumlardan oluşur.

Histolojik Özellikler

Tohum kabuğu ve kum saati veya sütun hücreleri soya fasülyesi ürünlerinin yüksek büyütmeli mikroskop altında belirlenmesine çok yardımcı olur.

1.Tohum kabuğu 4 kısımdan oluşur. Palisade hücreleri,kum saati hücreleri,süngerimsi paranşim ve aleuron tabakası.

2.Kum saati hücreleri içten ikinci tabakadır ve genel olarak kolaylıkla koruyucu tabakadan ayrılabilir. Hücreler kum saati şeklindedir. Altıgen olanların her biri 30-70 mikron arasında değişebilir. Fakat hücrelerin iç yüzleri boştur.

3.Tohum kabuğu üzerinde veya kabukta çiçek izleri vardır. Kaba kenar düzensiz,renksizden bronza değişen renkli beneklidir. Arka kısmı saydamdır. Bu noktalar garip bir biçimde şekillenmiş,devam eden sinuslara katılabilir.

4.Kotiledonların yüzeyi aleuron ile dolu küçük kübik hücrelerden oluşur. Kotiledonların iç kısmı aleurone ile döşenmiş kalın duvarlar,çit gibi uzanmış hücreler ve az bir miktar yağ içerir. Büyük küspe partikülleri düzensiz,parlak veya yarı saydam,kenarları kalın,renksiz ya da bronz renkte ve yoğun kısımlarda kahverengi renktedir.

Yer Fıstığı Ürünleri(Arachis hypogaea)

Hayvan beslemede kullanılan yer fıstığı ürünleri çoğunlukla yer fıstığı yağı ve daha az olarak da yer fıstığı kabuğu ve ruminantlar için kuru otudur.

Stereomikroskopik Özellikler

Kabuklar kolaylıkla görülebilir kabartılara sahiptir ve dış yüzeyinde ağ oluşumu vardır.

Tohum kabuklarının ipeksi parlaklığından ve iç kısmın beyazlığından ayırt edilebilir. Lifler sarımtrak koyu ve farklı uzunluklarda görülür. Testa çok incedir,kırmızıdan bakır rengine kadar değişir ve damarlıdır

Histolojik Özellikler

1.Yerfıstığı kabuğu kloral hidrat uygulamasına ve ısıtmaya dayanıklıdır,bazı spiral veya eğri katmanların dışında sarımtrak yeşil lif katmanları vardır.

2.Çok sayıda görünen paranşim hücreleri boştur ve ince  duvarlıdır.

3.Testa 200 kat büyütme altında kırmızı veya sarı renkli ve lekeli görünebilir,dış epiderm hücreleri 4-5 gözenekli kalın duvarlıdır.

4.Kotiledonlar geniş duvarlı büyük hücrelere sahiptir. Nişasta granülleri yuvarlak küçük ve sayılabilirdir.

Pamuk Tohumu Küspesi(Gossypium hirsatum)

Pamuk tohumu küspesi çekirdek ve linti ayrılmış pamuk tohumunun yağ ekstraksiyonu sonunda geri kalan bir yan ürünüdür. Mekanik basınç ya da solvent ekstraksiyonla yağ çıkarılması sonucunda pamuk tohumlarının kabukları ayrılabilir. Bu nedenle genelde yemlerde pamuk tohumu küspesinin tanınmasında kabuk parçalarının karakteristik özellikleri,çift tabaka pamuk lifleri ve küspenin özellikleri kullanılır. Pamuk tohumu küspesi genelde ruminant beslemede ve daha az olarak da domuz ve kümes hayvanlarının beslenmesinde kullanılmaktadır.

Stereomikroskopik Özellikler

Pamuk tohumu kabuğu açık kahverengiden koyu kahverengiye değişen renklerde,kalın,sert ve derimsi bir görünümdedir. Kabuğun enine kesiti incelendiğinde çeşitli renklerde tabakalar görülmektedir. Yuvarlak tohumun çevresinde kapçığın geniş bir kesiti bulunmaktadır. Çevresinde kabuğun uzun partikülleri gözükmektedir.

Hilum kalın parçalar halinde solgun ve koyu kahverengi olarak gözükür.

Kabuğa yapışık olan ve küspenin yığınlarına yerleşmiş bulunan lintler veya iplikçikler,kıvrık,geniş,beyaz ve parlaktır.

Bazı küspe parçaları,yağlı görünen tohum çekirdeğinin etrafında sarımtrak kahverengi lekeler içerir ve düzgün kırmızımsı pigment bezlerine sahiptir.

Histolojik Özellikler

1.Kabuklar bir rozet şeklinde yuvarlaktır,koyu kırmızı turuncu renklidir ve daha koyu birkaç sinüs taşır.

2.Lifler düzleştirilmiştir ve selülozlar kıvrık bantlara sahiptir ve duvarları lümenden daha incedir.

Ayçiçeği Tohumu Küspesi(Helianthus anus)

Ayçiçeği tohumu yuvarlak bir tabana sahiptir ve alttan üst tarafa doğru sivrilmektedir. Tane 4 açılıdır ve 10 ile 20 mm civarında değişen büyüklüklerdedir. Tane beyaz,krem,siyah ya da siyah-beyaz çizgili olabilmektedir. Küspe elde edilirken ayçiçeği kabuğu çıkarılmış ya da çıkarılmamış olarak kullanılabilir. Ayçiçeği tohumu küspesi az ya da çok miktarda kabuk içermektedir ve yemler içerisinde kabuğun karakteristik özelliği ile belirlenebilmektedir.

Stereomikroskopik Özellikler

Tohumlar kısmen siyah renklidir ve uç noktalarında bulunan hücrelerden iki tüy çıkmaktadır. Tüyler kaldırılınca ince siyah leke gibi bir iz ortaya çıkar.

Kabuğu alınmış ayçiçeği tohumları narin beyaz tohum zarı ile çevrilidir. Ebriyonun çekirdek kotiledonlarını ve boyanmış bir kök içerir.

Küspe partikülleri gri mat renkte,düzensiz şekil ve büyüklüktedirler.

Uzunlamasına kırılan kabuklar yaklaşık 18mm büyüklüğündedir. Kabuk parçaları beyaz veya siyah-beyaz renkteki dış yüzeyinde derinlemesine paralel çizgilere sahiptir. İç yüzeyinde parlak düzgün kağıt gibi bir astar vardır.

Histolojik Özellikler

Yüksek büyütme altında dış epidermisin özellikleri,zigzag duvarlı transversal olarak uzanmış hücreler görülebilir.

Yüksek büyütme altında,birkaç gevşek lif ve çift tüylerin kırılmış parçalarını işaret eden epikarpsın altında çukurlu hücrelerin fitomelon tabakası görülebilir.

BALIK UNU

Balık unu kuru ya da ıslak rendering ile üretilmektedir. Hayvan beslemede kullanılan balık unlarının çoğu ıslak metodla üretilir. Bu metod; balıklar buhar basıncı altında pişirilir,daha sonra suyun ve yağın büyük bir kısmı basınçla uzaklaştırılır ve sonra nem oranı %6-8 olacak şekilde kurutulur.

Stereomikroskopik Özellikler

• İnce partiküller granüler şekilde görülür ve büyük parçalar düzgün yüzeylidir,et ürünlerine çok benzeyen kas yapıları kısmen tutulur,ancak çok ince liflidir.
• Balık kemiklerinin yapısı alındığı vücut bölümlerine göre değişmektedir.
• Balık ununun rengi değişkendir(mavi-beyaz,inci parlaklığında,amber renginde farklı parçalar görülebilmektedir),şekil ve boyutları farklıdır(uzun,sivri veya vertebral formdadır).
• Pullar düz ya da kıvrımlıdır,ortası işaretli ve neredeyse şeffaftır.

Balık unu,kristal küre şeklinde görünen göz merceği ve bunların kırılmış parçalarını içermektedir.

Histolojik Görünüm

• Balık eti,et unu ile karıştırıldığında daha ince çizgili kaslara sahiptir.
• Balık pulları düz ya da kıvrımlı,parlak ya da koyu şeritler ile dalgalı gibi görünen,ortak merkezli hareli ve nerdeyse şeffaftır. Pulların yüzeyindeki soluk tarama karakteristiktir.
• Balık kemikleri parlak yüzeyli,inci renkli,ince,sert ve kolay kırılır. Kemiklerdeki boşluk iğ şeklindedir ve çok sayıda küçük kanala sahiptir.
• Balık deri parçaları parlaktır ve değişik renklere sahiptir(grimsi mavi,menekşe daha çok da siyah) bazı parçaları buruşuk görünümlüdür.

KEMİK UNU

Kuru,hayvan beslemeye uygun boyutlarda öğütülmüş,buhar basıncı ile pişirilmiş kemikler olarak tanımlanmaktadır. Kemik unu protein ve yağın çoğunun çıkarılması ve çiğ kemiğin buhar basıncı altında ön pişirme yapılması ile üretilmektedir. Kemik kalıntıları daha sonra kurutulur ve öğütülür.

Makroskopik ve Stereomikroskopik Özellikler

• İnce öğütülmüş kemik parçaları beyazdır ve pudraya benzer. Büyük parçalar ise ortası pürüzlü,düzgün yüzeyli,beyazdan griye kadar değişken renkli ve kaba biçimlidir.
• Ezilmelere ve ince kıymıklarda kopmalara karşı dirençlidir,pensle bastırıldığında dahi kırılmayabilir ve ezilmeyebilir.
• Kemik boşluğu, diğer hayvanların kemiklerinde yuvarlağımsı elips,kanatlı kemiklerinde basık ve dikdörtgen şekillidir. Balık kemiklerinde ise fusiformdur.
• Hayvan kemikleri opak ya da yarı şeffaf,yuvarlak ve keskin kenarlı kirli yığınlardır ve orta boşlukları genelde görünmektedir.

Kanatlı kemiği dağılmış ya da keskin köşelidir.

YEM HAMMADDELERİNDE YOĞUNLUK ÖLÇÜM YÖNTEMLERİ

Mikroskopla incelemede kullanılacak örnekler iyice karıştırılmalıdır. Hammadde örneğinin yoğunluğu ölçülerek kaydedilmeli ve saf hammaddelerin yoğunluğu ile karıştırılmamalıdır.

Hammaddeler içerisinde bulaşıklık veya tağşiş bulunması durumunda yoğunlukları artmakta ya da azalmaktadır. Böyle bir durumla karşılaşılırsa yapılabilecek en iyi uygulama toz yeme ve ince partiküllere dikkat edilerek örneğin tekrar gözden geçirilmesidir.

Genelde,örnekler içerisine katılan katışkanların fark edilmemesi için ince öğütülmektedir. Ancak birim hacim başına düşen öğütülmüş nihai ağırlıkta,saf hammadde miktarı sabit olmalıdır.

Bir sonraki aşama şekil,renk,partikül boyutu,yumuşaklık,sertlik,yapı,koku,küf ve pislik vb. özellikleri dikkate alınarak yem görünümlerinin belirlenmesidir ve bu uygulamalardaki başarı analistin analiz yeteneğine bağlıdır.

Yoğunluk Ölçümünün Avantajları

• Karma yem ve yem hammaddelerinin her ikisinin de kalite kontrolüne yardım eder.
• Olabilecek bulaşıkların kolay ve hızlı belirlenmesini sağlar.
• Yem hammaddelerinin kalitelerinin hızlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlar.
• Yem hayvanlar tarafından tüketildiğinde yemin dönüşüm oranının daha hızlı hesaplanmasını sağlar.
• Ezme ve pelet formdaki yemlerin kütle yoğunluğunun karşılaştırılması ile pelet makinesinin etkinliğinin değerlendirilmesine yardım eder.

FLOTASYON TEKNİKLERİ

• Günümüzün yem mikroskopisi uzmanları,uygulamaları,uygulama yaparken hızlı,doğru ve pratik olmalıdır. Çalışmanın bu bölümüne ‘Karma Yemlerde ve Hammaddelerde Flotasyon Yöntemleri’ adı verilmektedir ve yem mikroskopisinin yeni bir alanı olarak değerlendirilmektedir. Bu yöntem,yem mikroskopisi uzmanlarının kullanabilceği mevcut en hızlı yöntemdir. Yem kontrol laboratuvarlarında geliştirilmiştir ve günümüzde bir çok laboratuvarda,yem hammaddelerinin muhtevasını ve karma yemlerdeki başlıca hammaddelerin yüzdelerini belirlemede kullanılan hızlı bir yöntemdir. Yem mikroskopisi uzmanlarının,flotasyon yöntemi veya daha sonra keşfedilen yeni yöntemler ile elde ettikleri bulguları kontrol edecek bir dizi referans hammadde koleksiyonuna ve mikroskopa sahip olmaları gerekmektedir.
• Flotasyon yöntemleri,hammaddelerin benzinde yüzdürülerek,böcek pisliği ve kemirgen bulaşıklığı gibi,mevcut yabancı maddelerin belirlenmesi prensibinden alınmıştır. Daha ileri deneyler,sıvıların belli yoğunluklarla birleştirilince yalnız bulaşıklık ve tağşişi değil,yem karışımında hammaddelerin de ayrılabilmesinin mümkün olduğunu göstermiştir. Flotasyon ve bu yöntemin yem hammaddelerine adaptasyonu çalışmaları,yıllar önce yem kontrol laboratuvarlarında başlatılmıştır. Yüzlerce yem hammaddesi flotasyonla miktar ve yüzdelerinin belirlenmesi için incelenmiştir. Sonuçlar,yem mikroskopi uzmanlarının,flotasyon yöntemlerini yem kontrol laboratuvarlarında kullanabilceğini göstermiştir. Yem imalatçısı,yem mikroskopisi uzmanlarının,karma yem içerisindeki hammadde oranlarını en kısa sürede belirlemesini bekler. Bu nedenle,günümüzde yem kontrol laboratuvarlarında kimyasal analiz yapımını azaltmak ve zamandan tasarruf etmek için flotasyon tekniklerine ihtiyaç duyulmaktadır.

Flotasyon Teknikleri İçin Gerekli Ekipmanlar

 

Aşağıdaki ekipmanlar tüm küçük laboratuvarlarda bulunur:

1.Mikroskop

2.Kurutma fırını

3.Santrifüj

4.Terazi

5.Porselen havan ve havan eli

6.Santrifüj tüpü

7.Whatman filtre kağıdı ve peynir kağıdı filtresi

8.Santrifüj tüpleri için tüp sporu

9.Huni

10.Hunilerin konacağı raf

11.Karıştırıcı

12.Kaşık

13.Ölçü bardağı

14.Kromotografi için özel tüp

15.Elektrik ocağı

16.Küçük aletler:dökme şişeleri,kapaklı camlar,lamlar,forsepsler vb.

17.Laboratuvar kapları

18.Mezür

19.Aspiratör

20.Buharlaştırma kapları

21.Densitometre

22.Gaz maskesi

Flotasyon Tekniği için Gerekli Olan Solüsyonlar

1.Karbon tetra klorür

2.Anhidrit etil eter

3.Petrol eteri

4.Aseton

5.Hekzan

6.Benzen

 

Flotasyon Yöntemleri İçin Örnek Hazırlama

 

1.Tane,pelet veya kırılmış haldeki yem örneği,değirmende öğütülmelidir.

2.Yağ içeriği yüksek hammaddelerin kolayca incelenmesi için eter kullanılarak öğütülmesi önerilir.

a)Porselen havana 10gr örnek koyulur ve üzerine 100ml eter ilave edilerek,4-5 dakika beklenir.

b)Havan eli örneğin üzerinde 1-2 dakika gezdirilir ve sonra eter santrifüj tüpüne alınır ve santrifüj edilir.

c)Havandaki örnek yavaş yavaş karıştırılır ve 110 derecede etüve yerleştirilir.

d)Santrifüj tüpündeki eter alınır ve içinde toz olan tüp fırına koyulur.

e)Kuruyan tozlar örneğin üzerine dökülür ve tüm örnek 10 dakika fırında bekletilir. Soğuyunca,örnek flotasyona hazırdır.

SONUÇ

Mikroskopi subjektif bir analizdir, fakat kompleks hammadde analizlerinde ve kalite değerlendirmelerinde mümkün olan en hızlı cevabı sağlayabilmektedir. Hammadde alım noktasında fabrikaya gelen hammaddenin kabulünden önce, kalitesinin isteyerek veya istemeyerek karışmış yabancı maddelerin hızlı bir şekilde belirlenmesini sağlayacağından analistler için çok faydalı bir uygulamadır.

KAYNAKÇA

1.Yem Mikroskopisi ve Kalite Kontrol El Kitabı(Prof. Dr. Behiç COŞKUN ve Sakine Ülküm ÇİZMECİ),3. BASIM